نقش دیپلماسی پیشگیرانه در کنترل بین‌المللی تسلیحات و پیشبرد صلح

چکیده درحالی که در نظامات و دکترین حقوقی و سیاسی بین‌المللی تأکید زیادی بر قراردادها و عرف­های بین‌المللی به‌منظور کنترل بین‌المللی تسلیحات و پیشبرد صلح می­شود؛ اما از آغاز هزاره سوم نقش دیپلماسی پیشگیرانه به‌وضوح از اهمیت بیشتری در این راستا برخوردار شده است و دیپلماسی پیشگیرانه به­عنوان اصلی­ترین نمود دیپلماسی در عصر حاضر در حقوق و روابط بین‌الملل مطرح است. از همین روی، مقاله حاضر با استناد به اسناد بین‌المللی؛ به‌ویژه در سطح سازمان ملل متحد، درصدد پاسخ‌گویی به این پرسش است که ظرفیت­های دیپلماسی پیشگیرانه در کنترل بین‌المللی تسلیحات چیست و مکانیزم­ها و راهکارهای­های آن برای پیشبرد صلح کدام­اند. در پاسخ به این سؤال، استدلال اصلی مقاله آن است که نقش دیپلماسی پیشگیرانه در کنترل بین‌المللی تسلیحات در سه مقطع زمان صلح، بحران و وقوع مخاصمات مسلحانه قابلیت ارزیابی دارد. در زمان صلح، بر کارکردهای دیپلماسی پیشگیرانه در زمینه اعتمادسازی، نهادسازی و هشدار اولیه، در زمان بحران بر حقیقت‌یابی، مدیریت بحران و استقرار پیشگیرانه نیروها و در زمانِ وقوع مخاصمات مسلحانه بر خلع سلاح طرفین مخاصمه و نابودی تسلیحات آنها و ترمیم اقتصاد کشور یا منطقه آسیب‌دیده برای پیشگیری از ورود مجدد به مخاصمات مسلحانه و به‌کارگیری فزاینده تسلیحات تاکید می­گردد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات و داده­های مورد نیاز بر مبنای روش کتابخانه­ای و فیش­برداری تهیه شده است.